ABD merkezli Mercer CFA Enstitüsü'nün Küresel Emeklilik Endeksi 2024 raporu açıklandı. Rapora göre; Türkiye, 48.3 puanla emeklilik sistemi en kötü ülkeler arasında yer aldı. Rapor, küresel nüfusun yüzde 65'ine ev sahipliği yapan 48 ülkeyi karşılaştırıyor. En yüksek puanı 84.8 ile Hollanda alırken; Türkiye, Güney Afrika, Arjantin, Hindistan ve Filipinler ile listenin en altındaki ülkeler arasında yer aldı.
Rapor, 50'den fazla göstergeyi incelerken; emeklilik gelirlerinin seviyesi, sistemin sürdürülebilirliği ve sistemin güvenilirliği olmak üzere ülkelere 3 temel kalemde not veriyor. Türkiye en düşük puanı yüzde 32.2 ile sürdürülebilirlik kaleminden aldı.
Vergiler emeklilik gelirleri için ayrılmıyor
Raporda, Türkiye’de emeklilerin finansal güvenliği için reformlar yapılması gerektiği belirtildi. Zorunlu katkıların ve vergilerin gelecekteki emeklilik gelirleri için ayrılmadığı belirtilen raporda, Türkiye’de finansman mekanizmalarının eksiklikler barındırdığına dikkat çekildi.
Rapora göre, emeklilik varlıklarının seviyesinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYİH) olan oranında, Türkiye 10 üzerinden 0,3 puan alarak emeklilik sisteminin yetersiz finanse edildiği ve emeklilere sağlanan desteğin tehdit altında olduğu ülkeler arasında yer aldı.
Türkiye, emeklilik tasarruf planlarına katılım açısından da 10 üzerinden yalnızca 1,0 puan aldı. Bu, çalışma çağındaki nüfusun büyük bir kısmının emeklilik tasarrufu yapmadığını gösteriyor. Raporda Türkiye’nin emeklilik sistemine ilişkin şu değerlendirme yer aldı:
''Türkiye’nin emeklilik gelir sistemi, gelir testi yapılan bir kamu emekli maaşı ve kazanca dayalı bir kamu planından oluşuyor. İnsanların emeklilikte gelirlerini desteklemek için katılabilecekleri gönüllü özel emeklilik sistemleri mevcut, ancak bu sistemlerin kapsamı oldukça düşük. Ayrıca, çalışan katkısının zorunlu olduğu ancak her zaman çıkma hakkının bulunduğu otomatik katılım planları da mevcut.''
Emeklilik sisteminin güçlendirilmesi için reform çağrısında bulunulan raporda, Türkiye için önerilen reformlar şöyle sıralandı:
“- En düşük gelire sahip yaşlı bireylere sağlanan kamu emekli maaşının artırılması,
- Meslek emeklilik planlarına katılan çalışan sayısının artırılması, böylece katkı seviyelerinin ve varlıkların artırılması.
- Emeklilik yardımlarının bir kısmının yaşam boyu gelir akışı olarak alınması.
- Emeklilik öncesi bireylerin özel emeklilik fonlarına erişiminin sınırlanarak birikimlerin korunması.”
Raporda, 2023 yılında 46,3 puan alan Türkiye’nin emeklilik sisteminin 2024’te küçük bir iyileşme ile 48,3’e yükselmesi olumlu bir gösterge olarak değerlendirildi.
