Merkez Bankası'nın enflasyonla mücadele çabaları çerçevesinde uyguladığı sıkı para politikası ve yükselen kredi faizleri, reel sektörün krediye erişiminde zorluklar yaşamasına neden oluyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) yılın ilk yarısına ait Fintürk verileri, sektörlerde kredilerin reel olarak artış göstermediğini ve krediye erişimin sınırlı kaldığını ortaya koyuyor.
REEL KREDİ ARTIŞI SINIRLI KALIYOR
Yılın ikinci çeyreğinde, ilk çeyreğe göre seçilmiş sektörler arasında en yüksek reel kredi artışı yüzde 37,47 ile finansal kuruluşlarda gerçekleşti. Bunun yanı sıra, sektörlerin takipteki kredi kartı alacakları aynı dönemde reel olarak yüzde 30,25 büyüdü. Ancak yılsonuna göre ilk yarıda reel kredi artışı sınırlı kaldı; takipteki kredi kartı alacakları ise reel olarak yüzde 51,02 artış gösterdi. Geçen yılın aynı dönemine göre ise bu oran yüzde 66,85 oldu.
Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre; BDDK'nın Fintürk verileri, üç ayda bir yayımlanırken, seçilmiş sektörlerin illere göre kredileri ve takipteki alacak miktarları da bu veriler arasında yer alıyor. Seçilmiş sektörler arasında gıda, meşrubat ve tütün, inşaat, metal ve işlenmiş maden, finansal kuruluşlar, tekstil ve tekstil ürünleri, toptan ticaret ve komisyonculuk, turizm, ziraat ve balıkçılık, enerji ve denizcilik bulunuyor.
EN YÜKSEK KREDİ STOKU TOPTAN TİCARETTE
Haziran 2024 itibarıyla en yüksek kredi stoku 941,93 milyar lira ile toptan ticaret ve komisyonculukta. Bu sektörü 852,16 milyar lira ile inşaat ve 779,36 milyar lira ile enerji sektörü takip ediyor.
Nominal olarak, haziran ayı sonunda yani ikinci çeyrek sonunda ilk çeyreğe göre gıda sektöründe kredi artışı yüzde 5,89 olurken, iki çeyrek arasındaki yüzde 8,4'lük enflasyondan arındırıldığında gıdada krediler reel olarak yüzde 2,32 daraldı. Gıdada 2023 sonuna göre nominal kredi artışı yüzde 17,68 iken, yüzde 24,73 ilk yarı enflasyonundan arındırıldığında bu oran yüzde 18,41 daralma olarak kaydedildi. Geçen yılın aynı dönemine göre ise nominal yüzde 32,89 artan gıdada krediler, yüzde 71,6 yıllık enflasyondan arındırıldığında reel olarak yüzde 22,51 azaldı.
METAL VE İNŞAAT SEKTÖRLERİNDE KREDİ DARALMASI
Metal ve işlenmiş maden sektöründe krediler, ilk çeyrekte reel yüzde 0,08 daralmaya işaret etti. İlk yarıda metal sektörü reel kredi artışını yüzde 1,47 olarak gerçekleştirirken, geçen yıla göre ise reel olarak yüzde 14,79 azalma yaşandı. İnşaat sektöründe ise iki çeyrek arasında krediler reel olarak yüzde 3,95, ilk yarıda yüzde 10,13, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28,6 daraldı.
Finansal kurumlar ise farklı bir tablo çiziyor. Sektörün iki çeyrek arası kredi artışı yüzde 49, bu da reel olarak yüzde 37,45'lik bir artış anlamına geliyor. İlk yarıda sektörde reel kredi artışı yüzde 19,15 olurken, geçen yıla göre yüzde 11,85 reel küçülme görüldü. Tekstil ve tekstil ürünlerinde de iki çeyrek arası reel kredi artışı yüzde 0,18, ilk yarıda yüzde 3,69, yıllıkta ise yüzde 22,13 daraldı.
TURİZM SEKTÖRÜNDE EN YÜKSEK KREDİ DARALMASI
Turizm sektörü, ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre yüzde 4,57, ilk yarıda yüzde 11,34 ve yıllıkta ise yüzde 24,76 reel kredi daralması yaşadı. Bu durum, seçilmiş sektörler arasında en fazla kredi daralmasının turizmde olduğunu ortaya koyuyor.
Ziraat ve balıkçılık sektöründe ikinci çeyrekte reel olarak yüzde 0,82, ilk yarıda yüzde 5,01, yıllık yüzde 12,51 daralma yaşanırken, enerji sektöründe ikinci çeyrekte yüzde 4,42, ilk yarıda yüzde 11,81 ve yıllıkta yüzde 29,76 küçülme kaydedildi. Denizcilik sektörü ise ikinci çeyrekte kredilerini reel olarak yüzde 1,65 artırmayı başarsa da, ilk yarıda yüzde 1,74, yıllıkta yüzde 23,79 daralmadan kaçınamadı.
KREDİ KARTI ALACAKLARINDA HIZLI ARTIŞ
Sektörlerin kredi kartlarının takipteki alacaklarında hızlı bir artış yaşandı. Nominal olarak takipteki kredi kartı alacakları, ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre yüzde 41,19 arttı; bu da reel yüzde 30,25 artışa işaret etti. İlk yarıda takipteki kredi kartı alacakları yüzde 88,47 artış gösterdi ve reel olarak yüzde 51,02'lik bir yükseliş oldu. Yıllık bazda nominal yüzde 186,31 artan takipteki kredi kartı alacakları, reel olarak yüzde 66,85'lik artış kaydetti.
TAKİPTEKİ ALACAKLARDA EN İYİ PERFORMANS ENERJİ VE DENİZCİLİKTE
Kredilerde çeyreklik, ilk yarı ve yıllık bazda daralma yaşayan sektörlerin takipteki alacakları ise çoğunlukla artış gösterdi. Gıda, meşrubat ve içecek sektöründe ikinci çeyrekte takipteki alacaklar ilk çeyreğe göre reel olarak yüzde 7,1, ilk yarıda yüzde 22,22, geçen yıla göre ise yüzde 70,71 geriledi. İnşaat sektöründe de takipteki krediler çeyreklik olarak yüzde 5,56, ilk yarıda yüzde 21,48 ve yıllıkta yüzde 13,33 daralma gösterdi. Metal ve işlenmiş maden sektöründe ise ikinci çeyrekte takipteki kredilerde reel artış yüzde 19,21, ilk yarıda yüzde 18,13, yıllıkta ise yüzde 2,49 olarak kaydedildi.
Finansal kuruluşlar, reel olarak her dönemde takipteki alacaklarını azaltmayı başardı. Tekstil ve tekstil ürünlerinde reel olarak takipteki krediler ikinci çeyrekte yüzde 3,76, ilk yarıda yüzde 14,16 ve yıllıkta yüzde 0,81 arttı. Toptan ticaret ve komisyonculukta ise reel olarak ikinci çeyrekte takipteki alacaklarda artış yüzde 3,12 olarak hesaplanırken, ilk yarıda yüzde 6,05 artış, yıllıkta yüzde 36 düşüş yaşandı. Kredilerde en çok daralan turizm sektörü, takipteki alacaklarını da küçülten sektör olarak dikkat çekiyor.
Turizmde çeyreklik olarak yüzde 11,97, ilk yarıda yüzde 27,25 ve yıllıkta yüzde 35,26 takipteki alacaklarda reel olarak daralma yaşandı. Ziraat ve balıkçılıkta ilk çeyreğe göre takipteki alacaklar reel olarak yüzde 5,26 artarken, ilk yarıda yüzde 2,23 ve yıllık olarak yüzde 34,65 küçülme yaşandı. En sert takipteki alacak düşüşü enerji sektöründe yaşandı; sektörün çeyreklik olarak takipteki alacaklarının reel daralması yüzde 14,77, ilk yarıda yüzde 33,05 ve yıllıkta yüzde 51,35 oldu. Denizcilik sektörü de takipteki alacakta iyi performans gösterdi; çeyreklik daralma yüzde 17,4, ilk yarıda yüzde 28,91 ve yıllıkta yüzde 41,08 azaldı.
