Çiftçinin zarar etmesine, vatandaşın pahalılık yüzünden gıda tüketememesine yol açan tarımdaki plansızlığın son etkisi patateste yaşandı. Beş yıl önce patlayan fiyatlar nedeniyle depolara baskın yapılırken bu kez üretimdeki fazlalık yüzünden teyakkuza geçildi. Arz-talep-fiyat dengesinin bozulması üzerine Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı imzasıyla kamu kurumlarına gönderilen yazıyla ‘patates tüketiminin artırılması’ istendi.
Türkiye yıllardır tarımda kendi kendine yeten ülkelerden biriydi. Hatta bir dönem ihracat bile oldukça güçlüydü. Fakat gelinen süreçte ele alınan tarım politikaları üretimi sekteye uğrattı. Çiftçiyi bitirdi. Maliyetler altında ezilen üreticiler zarara uğrayınca tarladan çıktı. Gübre, mazot, işçi maliyetleri durmayınca üretimde zarar başladı. Mahsul tarlada kaldı. Üretim olmayınca fiyatlar patladı. Yanlış tarım politikaları böylece yüksek gıda enflasyonu da beraberinde getirdi.
HÜKÜMET GIDA ENFLASYONU İÇİN HAREKETE
Fiyatların artmasıyla birlikte bu sefer hükümet fahiş fiyatlar nedeniyle gıda enflasyonunu düşürmek için harekete geçti. Özellikle patates soğan fiyatları yükselince birkaç yıl önce depo baskınları başladı. Yıl boyunca piyasaya sürmek için depolanan patates ve soğanlara ‘stokçular depolarda saklıyor fiyatlar yükseliyor’ denilerek baskın yapıldı. Tanzim satış noktaları kuruldu ve hükümet ucuz patates soğan sattı. Fiyat artışlarındaki sorumlular geri plana itildi. Neredeyse suçlu çiftçi oldu. Ama yüksek enflasyon yine devam etti. Esnafların depolarına ’50 ton patates bulundu’ denilerek baskınlar yıl boyunca sürdü. Aradan geçen yaklaşık 5 yılda asıl sorunun depolarda bekleyen patatesin olmadığı anlaşıldı. Öte yandan bakanlık önceki gün patateste arz-talep-fiyat dengesizliği üzerine harekete geçti. Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından hazırlanan Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Dr. Ahmet Bağcı imzasıyla yayınlanan kararda patates üretimine vurgu yapıldı. Karara göre, bu sezon arz fazlalığı görülen patatesin kamu kurum ve kuruluşlarda tüketiminin artırılması talimatı verildi. Yine kamu kurumlarının ayni yardımlarında da patatese ağırlık verilmesi yönünde çağrı yapıldı.
BloombergHT’den İrfan Donat’ın paylaştığı ‘Patates Tüketiminde Farkındalığın Artırılması’ konu başlığı ile hazırlanan resmi yazıda “Tarım ürünleri arzının büyük ölçüde doğal kaynak ve doğa koşullarına bağlı olması nedeniyle, yıllar itibariyle istihsal miktarında dalgalanmalar yaşanmakta, oluşan arz fazlası veya açığının çeşitli politika araçlarıyla yönetilerek üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması gerekmektedir. Ayrıca arzdaki dalgalanmalar fiyat dalgalanmalarını da beraberinde getirmekte ve bu durum tüketici ve üreticiyi etkileyebilmekte ve üretici kararları üzerinde olumsuz yansımalara neden olabilmektedir” denildi.
KUYUDAN 1 SAAT SULAMA 400 TL
Üreticilerin, “Saatte 400 liraya patates suluyoruz, kuyudan bir saati 400 liraya suluyoruz” diyerek elektrik maliyetlerinin yüksekliğinden şikayet etmeleri üzerine Gürer, “Elektriğe yüzde 38 zam yaptı mı bizim tarladaki suyun fiyatı da artıyor. Kışlık patates ekim ayında hasata başlayacak, yazlık patatesin durumuna göre sorun olacağı belli. Toprak Mahsulleri Ofisi bugünden diyecek ki tarladaki patatesi ölü fiyatına satmayın, ben sizin yanınızdayım. Bu kadar basit. Patatesi alsa veya almasa bile, Tarım Kredi eliyle, Türkşeker eliyle, TMO eliyle alma garantisi veriyorum dedi mi, fiyat doğru oluşur. Aksi takdirde kışlık patates de yazlık patates gibi bu yıl rezil olacak” diye konuştu.
ÜRETİM İYİ AMA TALEP YOK
Yozgat’ta hasadı başlayan patateste bu yıl yüksek verim ve kalitenin yüzlerini güldürdüğünü söyleyen üreticiler, tarla satış fiyatını ise düşük buldu. Yozgat’ın Aydıncık ilçesinde yer alan Kümbet Ova’da her yıl binlerce dekar alanda ekimi yapılan patatesin hasadı devam ediyor. Yozgat’ta verim ve rekoltenin yüksek olduğu patates üretiminde çiftçiler, tarladan satış fiyatının düşük olduğunu söyledi. Aydıncık ilçesinde bu yıl 30 bin dönüm alana patates ekimi yapıldığını belirten üretici Hayrullah Karadavut, patates hasadına başladıklarını belirtti. Bu yıl patateste verim ve kalitenin iyi olduğuna değinen Karadavut, “Patates verimi bu yıl çok iyi dönümüne 1’e 7 alan çiftçilerimiz var” dedi. Karadavut, “Geçen yıl patatesin kilogramı tarlada 12-13 lira civarındaydı bu yıl ise 4-5 lira arasında ancak satılıyor” ifadelerini kullandı. Bu yıl pazar sıkıntısı yaşadıklarını ifade eden Halil İbrahim Karadavut ise, “Bu yıl üretim çok, verim de çok ama pazar sıkıntılı. Pazar sıkıntısı olduğu için de patates fiyatları dibe vurmuş durumda. Geçen yıl biz patatesi kalitesine göre 15 liraya kadar sattığımız oldu. Bu sene 4-5 lira arasında değişiyor tarlada. Çiftçimiz aracılara tarladaki patateslerini alması için yalvarıyor” diye konuştu.
ÇİFTÇİLER MAHSÜLLERİ YOLA DÖKEREK EYLEM YAPTI
Niğde’de geçen hafta patates üreticileri eylem yaptı. Derinkuyu ilçesinde ki Cumhuriyet Halk Partisi hizmet Binası önünde toplaman üretici buradan hükümete sesini duyurmaya çalıştı. Üreticiler traktörlerle eylem alanına getirdikleri patates çuvallarını “Çiftçi batarsa ülke batar” diyerek yola döktü. CHP’li Kayseri Milletvekili Aşkın Genç yapılan eylem alanında açıklamalarda bulundu. Genç “Gübre, yem, hammaddeye gelen zamları hepimiz biliyoruz. Bunların üstesinden gelmek kolay değil. Çiftçinin giderleri afaki rakamlara ulaşmış. 2,5 Milyar civarında icraya düşen çiftçi borçları var. Bunları hükümetin ciddi bir şekilde ele alması lazım. Bunların ülkeyi yönetme iradeleri yok. Cumhuriyet Halk Partisi tüm bunlara çözüm için adım adım iktidara yürüyor” dedi.