ANKARA /ÖZEL HABER

Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra kurulan tarihi Ulus Hali ile ilgili olarak bir proje uygulamaya geçmek üzere.

Hal yıkılıp rekonstrüksiyon yöntemiyle yeniden yapılacak.

Proje ile ilgili olarak çeşitli eleştiriler yapıldı.

Bizim Ankara temsilcisi Seval Yıldırım, Ankara halkının, hal esnafının aklına gelen soruları ABB Kültür Ve Tabiat Varlıkları Daire Başkanı Bekir Ödemiş’e yöneltti.

Ankara’ya yolu düşen, Ankara’da yaşayan herkesin mutlaka gittiği  bir yerdir Ulus  Hali.  Oradaki esnaf adeta tarihine tanıklık etmiştir Ankara’nın. Sadece halde bulacağınız ürünler vardır. Üstelik  Ankara’nın en taze sebzesini meyvesini balığını etini Hal’den alabilirsiniz. Yaşayan bir tarih ve cazibe merkezi Hal'in tarihçesi nedir?  

1929 yılında Tahtakale yangını çok ciddi bir yangın. Sonrası şimdiki halin bulunduğu alandaki binalar da yanmış yok olmuşlar. Bunun üzerine Avusturyalı mimar Robert Oerley bu hali projelendirmiş. Aslında Ulus Hali baktığımızda Avrupa’daki turistik hallerden hiçbir farkı olmayan ticari bir bina. İnşaat tekniğine baktığınızda ben mühendisim, o zamanın inşaat teknolojisine göre de, beton saçakları falan çok özel olarak tasarlanmış uygulaması imalatı çok özel yapılmış nitelikli bir bina hal. Hal olarak Ankara’ya çok önemli hizmetler yapmış. Mimarisi ve inşaat uygulamasıyla cumhuriyetin çağdaşlaşma projesinin de mimari önemini yansıtan bir figür olmuş.  Zaten bunun için de Ulus Hali Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescillenmiş.

Tarihi Ulus Hali yeni bir projeyle gündemde. Yıkılıp yeniden yapılması projesi var. Neden böyle bir karar alındı? Yıkmak yerine restore edilemez miydi?

2863 sayılı yasaya göre tescilli bina. Zaten bulunduğu alan, ulus tarihi kent merkezi dediğimiz yaklaşık 184 hektarlık alanda şu anda bir kentsel sit alanı hem  yenileme alanı. İçinde bulunduğumuz alanın tamamı korunması gereken alan. Halin sadece Ankara’da yaşayan hemşehrilerimizde değil Türkiye’nin toplumsal hafızasında özel yeri var. Yani Türkiye’de belli bir yaş grubuna sorun Ulus Hali dediğinizde  herkesin mutlaka halle bir ilişkisi vardır bir anısı oluştur. Önemli bir ticaret aksı ama bunun yanı sıra da demin saydığım özelliklerle de bir mimari miras. Diğer yanıyla toplumsal belleğimiz kültürel bir miras. Öyle de özel bir bina. Hal ile ilgili çalışmalar sadece belediyemizin hazırlamış olduğu projeyle ilgili gerçekleşecek bir çalışma değil. Yasaya göre bizim hazırladığımız projenin mutlaka Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara Koruma Bölge Kurulu’nda onaylanması gerekir.

Biz projemizi hazırladık ama projeyi hazırlarken bu binanın statik raporlarını da hazırlattık. Baktık ki, bu alanda uzman hocalarımızla da yaptığımız çalışmalarda, halin mevcut durumunu koruyarak  restore etme şansımız yok. Çünkü uzun yıllardır hiç bakım yapılmadığı için biraz da halde tabi tahmin ettiğiniz gibi iş gören esnafın özelliğini de dikkate alırsak sebze, meyve, balık gibi suyun çok yoğun kullanıldığı bir çalışma alanı. Su zaman içerisinde zemini çürütmüş. Hem demirde hem de betonarmesinde ciddi korezyonlar var. ODTÜ’de hocalarımızla çalıştık. Çıkan rapor, halin bu haliyle restore edilemeyeceği ancak yeniden yapılabileceğini ortaya çıkardı.

Bir de tescilli bina olduğu için Türkiye’nin de imzalamış olduğu uluslararası  kriterlere bağlı olarak bunu tıpkısının aynısı dediğimiz rekonstrüksiyon yöntemiyle yapmamız gerekiyor. Rekonstrüksiyon teknik deyim olarak tıpkısının aynısı demektir. Eğer bir bina restore edilebilecek, onarılabilecek özelliklerini yitirdiyse tescilli binaları rölövesine bağlı kalarak tıpkısının aynısını yasal olarak yapmak zorundasınız. Yani özetlersek bu binanın projesi Ankara Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nca tıpkısının aynısını yapmak koşuluyla kabul edilmiştir: Bizim yapacağımız bina, şimdiki sökeceğimiz binanın birebir aynısı bu yasal zorunluluk yani.

Bu belediyenin keyfiyetine vs kalmış bir şey değil. Hepimiz buna uymak zorundayız. Türkiye de uluslararası anlaşmalarla kendini bağıtlamıştır bunun özellikle altını çiziyorum.

Yenileme çalışmaları ne zaman başlayacak? Esnafa nasıl bir güvence veriyorsunuz? Esnafa yer gösterilmediği, yerlerinden olacakları, mağdur edilecekleri ve hatta Rekonstrüksiyon bittiğinde mevcut yerlerine dönemeyecekleri iddia ediliyor…

Bir kere sayın başkanın göreve geldiğinden bu yana üzerinde titizlikle durduğu sadece Ulus Hal esnafı değil. Ankara’da yaşayan 6 milyonun mağdur olmaması. Biliyorsunuz benim en büyük çılgın projem diyor Ankara halkının refah içinde yaşaması. Bir de pandeminin getirdiği güçlükler var. Zaten ekonomik sıkıntı vardı bir de onun üzerine pandemi olunca tabi insan yaşamı gittikçe zorlaştı. Sayın başkan bunu da bildiği için kesinlikle mağduriyet olmayacak şekilde planlanması ve projelendirilmesi zorunluluğunu koydu. Biz de ona göre çalıştık. Fen İşleri Daire Başkanlığı, Zabıta Daire Başkanlığımızla koordineli bir şekilde projeyi biz hazırladık. Biz burayı hazırlarken başından beri esnafımızla toplantı yaptık, toplu yemek yedik, esnafımızla beraber Mansur Yavaş Başkanımızı bir gün kahvaltıya götürdük, o esnafımızı davet etti.  

Projeyle ilgili esnafın görüşleri de alındı diyorsunuz bu süreçte…

Tabi sayın başkanımızla orada kahvaltı yaptık, tüm hal esnafını hep birlikte kahvaltıdan sonra ziyaret ettik. Burada iki kez toplantı yaptık. Yemekli toplantılarımız oldu ve oluyor. Ayrıca telefonla bana birebir ulaşıyorlar veya buraya geliyorlar. Yani biz bu projelendirmeye  başladığımız andan itibaren gerçek anlamda katılımcı bir anlayışla hep bilgilendirerek yolculuk yaptık. 2 senedir bunun üzerinde çalışıyoruz, hep bilgilendirerek. Bunda biraz halin yeniden yapımında ısrarcı olmamızın nedeni biz aman işte oraya güzelce yeniden yapalım tabi ki tarihi varlığın korunması gelecek nesillere aktarılması esas ama statik raporları çok kötü. Yani Allah korusun belki bugün bile boşaltmak gerekir güvenlik açısından, o kadar kötü yani ODTÜ’deki hocalarımızın hazırlamış olduğu, bizim de inşaat mühendislerimile birlikte çalıştığımız statik raporu, binanın güvenliği açısından çok riskli dolayısıyla bir an önce yapmamız gerekiyor. Bunun için de esnafımızla konuştuk. Dedik ki, alternatif çözümleri birlikte üretelim. Hangi mevsim de başlayalım ? Onların işlerinin iyi olduğu aylar vardır o aylarda onları hiç bozmayalım dedik. Yani biraz daha işin düştüğü döneme denk getirelim diye onu da esnafımızla konuştuk. Zabıta Daire Başkanlığımız geçtiğimiz günlerde bir toplantı yaptı. Çünkü esnafımızı öyle bir koordine edeceğiz ki, hal inşaatının ihalesini yapıp da işe başlandığı anda esnafımız işine devam edecek.

Nasıl olacak, yani nasıl devam edecek?

Orada hemen yanında eski Modern Çarşı vardı 2003’de yandı. O alan boş şu anda. Bir de Anafartalar Çarşısı yanında eskiden Gümrük Müsteşarlığının bir uzun binası vardı hatırlarsınız. O da boş şu anda. Bu iki alanı rezerv olarak hal esnafımıza ayırdık. Dedik ki, geçici olarak inşaat bitinceye kadar bir kısmınız, modern çarşının yanan yerin hemen yanı başı, bir kısmınız da hemen öbür tarafta çalışmaya devam edin. Neden bunu yaptık? Yerinden edip farklı bir yere taşımayalım ki, müşterisi kaybolmasın. Ve şunu söyledik: Siz karar verin yani mesela bazı esnafımız ister ki, gümrüğün orada olayım, bazı esnaf burada olayım onun da kararını siz verin biz hiç karışmayalım.

Hal esnafı farklıdır, bir yerde balıkçılar, bir yerde kasap bir yerde manav, şarküreti vardır. Bu gösterdiğiniz yerler onlar için yeterli olabilecek mi? Yani ürünlerin muhafazası, sağlıklı satışı için…

Zaten onun hesaplamalarını da yaptık. Birlikte yaptık hepsini. Fen İşleri Daire Başkanlığımız hemen geçici taşıyacağımız yere yönelik bir prefabrik proje ihalesi hazırladı ve onun da projesini Koruma Kurulu’ndan onaylattık sit alanı olduğu için. Şimdi Fen İşleri Daire Başkanlığımız inşaat esnasında hal esnafımızı geçici taşıyacağımız  yerin hazırlığını yapıyor. Ama o prefabrikleri de öyle bir hazırladık ki, onlar da boşa gitmeyecek. Onu da orada söktüğümüz andan işi bittiği andan itibaren Gölbaşı’nda yapmış olduğumuz büyük tarım kampüsüne taşıyacağız. Çünkü o prefabrikleri orada kullanabiliriz. Hiçbir malzemeyi boşa harcamıyoruz. Belediyemizin, hepimizin parası. Sayın Başkan bu konuda çok titiz.  

Ulus Hali Projesi ne zaman başlayacak ve bitecek?

Büyük bir ihtimalle çok değişiklik olmazsa iki ay içerisinde geçici yerler hazır olur. Geçici yerler hazırlanırken Hal’in de ihalesi hazırlanıyor. Ancak biz firmaya bir ay sonra başla dersek bir ay sonra başlar. Biz ihaleyi yaptık diye daha geçici bitmeden esnafa gidin demeyeceğiz. İhale süreci bir buçuk ayı buluyor. Yapım için de sekiz ile on ay bir süre koyduk. Zor bir iş değil aslında iki kat bina çelik ve beton ağırlıkta. Ama tescilli bir yapı olduğu için yine de nitelikli bir imalat yapacağız.

Günümüz koşullarına uygun olacak mutlaka her ne kadar tescilli yapı da olsa.

Birebir aynı ama tabi ki içindeki teknik teknolojik altyapı günümüz koşullarına uygun olacak halde de aslında teknik alt yapı yetmiyor. Zamanında yapılmış kanalizasyon sık sık tıkanıyor şimdi mesela kanalizasyon sistemine modern öğütücüler koyacağız ki, oradaki atıklar bir daha tıkamasın diye. Elektrik alt yapısı yetmiyor çünkü o günün koşullarındaki buzdolabı vesairenin harcadığı elektrikle şimdiki ihtiyaçlarınki aynı miktar değil dolayısıyla bütün bunları yeniden projelendirerek geleceği de tasarlayacağız. Dijital alt yapıyı da oluşturacak şekilde hali yeniden ama hale baktığınızda form olarak birebir yasal olarak aynısını yapacağız.Doğrusu da o zaten. Hem de esnafımızın orada daha iyi daha sağlıklı koşullarda Ankaralı hemşehrilerimize hizmet vereceği nitelikli bir alan haline dönüştürüyoruz. En önemli konu şu, özellikle Başkan Mansur Yavaş beyin titizliği, esnaf aynı esnaf. Esnafımız oradan çıkıp geçici yerde 8-10 ay hizmet verdikten sonra herkes aynı dükkanına gelecek. Bununla ilgili spekülasyonlar yapılıyor yani zerre  kadar bu konuda kimsenin endişesi olmasın. Mansur Başkan bu konuda gerçekten çok titiz, kesinlikle ve kesinlikle esnaf olduğu yerde olacak.

Peki esnaf bu yenilemeden memnun mu?

Memnun, niye memnun? Gitmeyeceğini görüyor, bunun fiziki olarak yapı 1937 yılında bitti desek nereden bakarsanız bakın 75 yıllık bina. Ciddi bir onarım görmemiş ve zaman içerisinde yapılan ihtiyaca binaen düzensiz eklemelerle de aslında orijinalliğini yitirmeye başlamış bir bina. Esnafta bunu görüyor. Sıklıkla sorunlar çıkıyor, alt yapıda sıkıntılar çıkıyor. Onlar da yılların esnafı istiyorlar ki, sağlıklı koşullarda hizmetimizi görelim. Ama Türkiye’de maalesef biraz kamuya karşı bir güvensizlik var. Yıllardır acaba diyor esnafımız bizi bu vesileyle buradan çıkarıp da, burayı boşaltıp bitirdikten sonra buraya birilerini mi getirecekler? Kendi adamlarını mı getirecekler? Akıllarına bunun gelmesini normal karşılıyoruz çünkü Türkiye’de geçmiş uygulamalar da buna benzer maalesef üzücü olaylar oldu. Ama her projede olduğu gibi bu projede de Mansur Başkan hep şunu söylüyor: Esnafla konuşarak yapın, esnafı mağdur etmeyin. Biz de buna çabalıyoruz. Yalnız Mansur Yavaş, Hal’de oyuncakçı, telefoncu istemiyor. Bu Hal sonuçta, halin içinde sebze, meyve, kahvaltıcı, balıkçı bunlar olmalı. Esnafın da isteği bu.

Ana gündemimiz elbette Hal ve bununla ilgili tüm soruların yanıtlarını  aldık. Tarihi Ulus ile ilgili diğer projeler hakkında da biraz bilgi isteyelim sizden..

Ulus’ta yapılan bir çok nitelikli proje var. Modern Çarşı’nın yerine geçici hali taşıyacağız ama o hal çıktıktan sonra Modern Çarşı’nın yerine de 15 bin metrekare yaklaşık Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi proje yarışmamız neticelendi. Hal bittikten sonra da Modern Kültür ve Sanat Merkezi’ni yapacağız.

Bizim Ulus'ta yaptığımız içkale’deki restorasyonlar, Roma Tiyatrosu, Arkeopark, Anafartalar, Posta Caddeleri sağlıklaştırma, Anafartalar Belediye Çarşısı iyileştirme, Beden Terbiye binası, Ulus İşhanı sağlıklaştırma projeleri, Roma Yolu projesi bunların hepsi uygulanıyor bir kısmı da başlayacak.

Bunlar bittiği zaman biliyoruz ki, Ulus geçmiş tarihiyle 2800 yıllık uygarlığa ev sahipliği yapmış bir coğrafya da oturuyoruz friglerden bu yana.  Şimdi bütün bunlar bittiği zamn Ulus, barındırdığı varlıkların kendisine bırakmış olduğu katmanlarla, tarihi izlerle önemli bir kültür turizminin tarih turizminin merkezi olacak.

Herkesin içi rahat etsin. Şu üç yıllık dönemimizde kimseyi mağdur etmedik. Tam aksine mağdur olanlara her türlü desteği, yardımı sayın başkanın öncülüğünde sürdürüyoruz. Bundan dolayı uluslararası ödüller bile alındı. Hepimizi ülkemizi gururlandıran, ABB olarak böyle bir anlayışın aksi bir şey yapması mümkün değil. Esnafımız da buna inanıyor, güveniyor.