Yasayla birlikte akademi; hâkim ve savcı yardımcıları ile hâkim ve savcılara yönelik eğitim planlarını hazırlayacak ve uygulayacak. Meslekte fiilen 8 yılını tamamlamış hâkim ve savcılar, öğretim elemanı olarak görev yapmak üzere adalet bakanı tarafından akademiye atanabilecek.
Ankara Barosu Yasa İzleme Enstitüsü, söz konusu yasa teklifine ilişkin rapor hazırladı. Raporlarda söz konusu düzenlemelerin daha önce AYM’nin CBK iptalleri üzerine yasalarla getirildiğine dikkat çekildi.
Raporda, AYM’nin “Türkiye Adalet Akademisi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”nin (CBK) 28 Aralık 2023’te “tümden anayasaya aykırı olduğu” gerekçesiyle iptal edildiği anımsatıldı. CBK ile yeni geçen yasa arasında farklar şu ifadelerle açıklandı:
“Kurumsal yapıda değişiklikler getirilmiştir. Danışma Kurulu kaldırılmış ve yerine eğitim kurulu getirilmiştir. Eğitim kurulunun yetkileri, danışma kuruluna göre daha kapsamlı hale getirilmiş; stratejik plan kabul etme, eğitim müfredatı onaylama ve standartları belirleme gibi görevleri getirilmiştir. Hukuk Araştırmaları Merkezi kurulmuştur. İptal edilen CBK’de meslekte beş yılını tamamlamış hâkim ve savcılar öğretim elemanı olabiliyorken, yeni kanunda bu süre sekiz yıla çıkarılmıştır. Hâkim ve savcı yardımcıları ile hâkim ve savcılara yönelik eğitim ve öğretim programları hariç olmak üzere, Akademi hizmetleri ücretli hale getirilmiştir.”
AYM İPTAL ETMİŞTİ
Enstitü ayrıca Devlet Denetleme Kurulu’na (DDK) görevden yetki alma yetkisi veren, bu nedenle tepkilere neden olan ve CHP tarafından AYM’ye taşınan “Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yasa Teklifi”ne de ilişkin rapor yayımladı. Yasa değişikliğiyle DDK, kamuya yararlı derneklerle vakıflarda, kooperatiflerde, birliklerde ve bu kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştiraklerinde her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetleme yapabilecek. Ayrıca DDK denetiçisi, denetlemeler sırasında kamu hizmetinin gerekleri yönünden görevi başında kalmasında sakınca görülen her kademe ve rütbedeki görevliler hakkında görevden uzaklaştırma önleminin uygulanmasını yetkili makamlara önerebilecek, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında bu tedbiri uygulayabilecek.
Enstitünün raporunda; söz konusu bu düzenlemenin daha önce DDK Hakkında CBK’yle getirildiğini ancak AYM tarafından Şubat 2024’te “CBK ile düzenlemez yasak alanda olduğundan, yasayla düzenlenmesi” gerektiği belirtilerek iptal edilmişti. Raporda, söz konusu düzenlemeyle DDK’ye anayasal çerçeve içinde bulunmayan yetkiler verildiği vurgulandı.
Ayrıca raporda, “Düzenlemede yer alan ‘Kamu hizmetinin gerekleri yönünden görevi başında kalmasında sakınca’ görülmesi hali son derece belirsiz olup idarenin bu yetkisini nasıl kullanabileceğine ilişkin bir çerçeve çizilmemiştir. Bu yetkinin kendisi de bu bakımdan ‘anayasadaki hukuk devleti ile idarenin yasallığı ilkelerine’ aykırı görünmektedir” dendi.